In het tweede cursusjaar worden onderwerpen uit het eerste jaar verder uitgediept en komen ook enkele nieuwe aspecten aan de orde. Er is natuurlijk nog veel meer dat de interesse verdient; dergelijke onderwerpen worden vanaf het derde cursusjaar als losstaande modulen aangeboden.

Geschiedenis Bergen op Zoom  dl 2

Jac Backx
In het eerste deel zal de Geschiedenis van Bergen op Zoom besproken worden als onderdeel van Generaliteitsland Brabant en deel van de Republiek de Verenigde Nederlanden. Ook zal de Franse tijd en Het Koninkrijk der Nederlanden in de 19e eeuw behandeld worden. In het tweede deel komen nog enkele karakteristieken van geschiedschrijving/geschiedbeoefening aan de orde aan de hand van enkele historische voorbeelden.

Bouwhistorie dl 2

Jan en Laurijs Weyts
In het tweede cursusjaar zal dieper worden ingegaan op de bouwhistorie. Daarbij zal specifiek aandacht gegeven worden aan constructietechnieken en uitwerking in details en profileringen. Met name de typologie van kapconstructies en de wijze van datering aan de hand van een combinatie van diverse kenmerken zullen aan de orde komen. Verder zal ook de indeling van huizen en de binnenafwerking onder de loep gehouden worden.

Geschiedenis van de verdedigingslinie rond Bergen op Zoom

Irene van Kemenade
In deze les staan we stil bij de verschillende verdedigingslinies waarvan Bergen op Zoom in de loop der eeuwen deel uitgemaakt heeft. Veel lijkt bekend, maar wist u ook dat Bergen op Zoom een onderdeel geweest is van Atlantikwall?

Bestuur en rechtspraak dl 2: Markiezaat

Yolande Kortlever
Stad en Land van Bergen op Zoom maken deel uit van het hertogdom Brabant, maar de heer van Bergen op Zoom bepaalt er zelf hoe hij dit gebied bestuurt. Hij heeft een vrij onafhankelijke positie ten opzichte van zijn landsheer. Net als de hertog van Brabant laat hij zich bijstaan door een Raad en Rekenkamer en een Leenhof. In 1533 wordt de heer van Bergen op Zoom bevorderd tot markies. Het markiezaat kent wisselende, naar tijd en plaats afwijkende indelingen. De indeling in rentmeesterschappen (beheer bezittingen van de markies) komt niet overeen met de gerechtelijke indeling van het markiezaat (schepenbanken). Het lukt de markiezen niet om geheel West-Brabant in handen te krijgen. Er blijven delen in handen van andere eigenaars.

Sociaal-maatschappelijke geschiedenis Bergen op Zoom

Jan Hopstaken
Door de eeuwen heen is er altijd zorg geweest voor bewoners van Bergen op Zoom die ziek of arm waren. In eerste instantie werd deze zorg verleend vanuit kerken, de heren van Bergen op Zoom en rijke medebewoners. Al snel werd deze zorg ondergebracht en uitgevoerd onder leiding van lokale bestuurders. Grote veranderingen kwamen er in de loop van de 19de eeuw. Deze maatschappelijke veranderingen, de opkomende industrialisatie en de erbarmelijke omstandigheden waarin veel inwoners van Nederland leefden leidden ertoe dat de landelijke overheid ingreep met wet- en regelgeving op het gebied van o.a. arbeidstijden, woningbouw en gezondheidszorg.
In de les wordt ingegaan op de zorg voor zieken en armen in Bergen op Zoom in de loop van de 13de tot het eind van de 19de / begin 20ste eeuw.

Literatuur in Bergen op Zoom

Cees Vanwesenbeeck
In ruim vijfhonderd jaar heeft Bergen op Zoom veel schrijvers en een rijke literaire nalatenschap voortgebracht. In deze les krijgt U een overzicht vanaf de rederijkerskamer de Vreugdenbloem tot en met de dichters van poëzieuitgeverij WEL. In de les wordt ruim aandacht besteed aan literaire iconen als Paschasius Turcq, Petronella van Overstraten, AM de Jong en Anton van Duinkerken.

Kleding

Ria Weyts
Kleding was in het verleden heel wat kostbaarder dan nu. Men was er zuinig op en het werd vaak vererfd. De verschillende kledingstukken werden zo mogelijk vermaakt om aan de veranderde mode te voldoen of om uit de goede stukken een nieuw kledingstuk te maken.
Aan de hand van vele afbeeldingen worden de onderdelen van de kleding en de wijzigingen ervan in de loop der eeuwen besproken.

Onderwijs

Jac Backx
In deze les behandelen we het onderwijs in Bergen op Zoom. Aan de orde komen onder meer vragen als: Vanaf wanneer was er sprake van scholen? Voor wie was het onderwijs bestemd en wat leerden de scholieren? Hoe ging het er aan toe in de klas? Was er verschil tussen de schoolcarrières van jongens en meisjes? Wat betekende de invoering van de leerplicht? Vanaf wanneer is er sprake van beroepsonderwijs en welke vakken kon men leren? Wie namen in de loop van de tijd het initiatief om een school te stichten? Wat was de rol van het confessioneel onderwijs

Muziekgeschiedenis toegespitst op Bergen op Zoom

Hans Smout
Vanaf de late middeleeuwen tot in de 21e eeuw neemt onze stad soms deel aan bovennationaal belangrijke zaken in de geschiedenis van de muziek. Van de late 15e eeuw met de componist Jacob Obrecht tot in onze dagen met een drietal monumentale orgels in de Gertrudiskerk waarvan het gerestaureerde Ibach-orgel “van vorstelijke allure en uniek voor Europa is” (adviseur Jan Jongepier). In de tussenliggende tijd ook met wereldlijke muziek aan het Hof, met betrekking tot zijn vestinggeschiedenis en met betrekking tot een bloeiende volkse muziekcultuur.

Het Markiezenhof en zijn bewoners

Yolande Kortlever en Laurijs Weyts.
De laatste les van het tweede jaar vindt in het Markiezenhof plaats op een zaterdagochtend. In deze bijeenkomst staat de vraag centraal waarom de heren van Bergen op Zoom omstreeks 1500 zo’n reusachtig en opvallend paleis in het centrum van Bergen op Zoom bouwden.
Yolande Kortlever geeft het antwoord door stil te staan bij de rol en de maatschappelijke positie van de adellijke families, die eeuwenlang de scepter over de heerlijkheid (vanaf 1533 markiezaat) Bergen op Zoom zwaaiden. Generatie op generatie maakten zij deel uit van de hoogste kringen in de Nederlanden en later in de Republiek. Deze positie ging gepaard met de glitter en glamour waarvan het Markiezenhof nog steeds getuigenis aflegt. Yolande besteedt in de Hofzaal aandacht aan de bouwers en de bewoners van het Markiezenhof, aan hun maatschappelijke positie en aan de bouwgeschiedenis van dit unieke stadspaleis.
Laurijs Weyts voert de cursisten door het Markiezenhof complex en geeft aan de hand van kenmerkende details uitleg over de stijl- en structuurkenmerken van dit laatgotische stadspaleis. De vormen van de gebouwen vertellen over de oorspronkelijke functie en het gebruik ervan. Ook wordt de bouwgeschiedenis toegelicht, aan de hand van de verschillende functies die het complex door de eeuwen heen heeft gehad.