Misschien hebt u het enkele weken terug in de krant gelezen, maar toch is dit van belang: In het Markiezenhof zijn nieuwe (nou ja, nieuw…) kaarten te zien die gemaakt zijn ten tijde van de aanval van de Fransen in 1747. Uiterst gedetailleerd, zeer de moeite waard. De kaarten zijn aangekocht op een veiling in Parijs en de Tefaf in Maastricht. Met hulp van de stichting Vrienden van het Markiezenhof.
Omdat deze kaarten kwetsbaar zijn, zullen ze niet in de vaste collectie worden opgenomen. Het is dus zaak ze nú te gaan bekijken. Ze hangen slechts enkele maanden in de zaal waar ook de grote Franse maquette staat. Dan neemt u dat ook gelijk mee.
Het gaat om kaarten gemaakt door het Franse leger, waarop de plaats van de verschillende legeronderdelen en strategische lijnen zijn aangegeven. Eén kaart reikt daarbij van Huybergen tot Steenbergen. Alle landschappelijke details zoals stroompjes, dijken, inundaties, landbouwvelden en de daarop aanwezige heggen (die als veldscheiding fungeerden) zijn hier nauwkeurig op aangegeven.

Detail van de kaart waarop de situatie tot 20 september 1747 is ingetekend. De opstelling van legeronderdelen, zowel als loopgraven zijn nauwkeurig aangegeven

Alle legeronderdelen zijn met naam genoemd, en het is verbazingwekkend hoe planmatig en ver van de stad ze zijn gepositioneerd. Laten we hopen dat een oud-militair nog eens met een  militair-strategische bril naar deze kaarten kijkt en daarvan een toelichting op het al bestaande materiaal rondom deze voor de stad en de Republiek zo ongelukkig verlopen strijd maakt.
Uit de kaart hierboven blijkt dat de Franse legerleiding  vooraf niet goed op de hoogte was van de inrichting van de versterkingen. Hij is op linnen geplakt, zodat deze kaart geschikt voor gebruik in het veld. Je vraagt je af of niet juist deze kaart onder ogen geweest is van Laurentius Adan, die tijdens de belegering vanuit de stad naar het Franse leger vertrok en daar de werkelijke inrichting van de vesting beschreef. (zie daarvoor o.m. Th. Boeree, Grepen uit de geschiedenis van Bergen op Zoom)
Andere kaarten zijn veel gedetailleerder en bovendien juister. Het blijft speculeren, maar de indruk ontstaat ten minste één is overgenomen van kaarten die het Franse leger later in handen zijn gevallen. Die zou Adan dus kunnen hebben meegenomen. Waarom zou men anders alle veldjes en heggen opmeten en intekenen op een kaart die beoogt de opstelling van de legeronderdelen gedurende de belegering aan te geven? (zie afbeelding hiernaast)
Omdat deze kaarten ook op linnen zijn geplakt, lijkt het of ze afkomstig zijn uit het hoofdkwartier van Löwendahl (op Nieuw Borgvliet), en dat je als het ware over diens schouder meekijkt naar de belegering van de stad. Zo wordt een moeilijke episode uit de geschiedenis van ‘Berg-op-Zoom’ met de rampzalige gebeurtenissen na de inname op 16 september opnieuw levend. Met de maquette in dezelfde zaal wordt dit nog duidelijker.
Hoe het ook zij, zet gauw weer een bezoek aan het Markiezenhof  in uw agenda, en ga vooral naar deze kaarten kijken. Ze hangen er maar enkele maanden.

Vergelijkbare berichten