Een raadselachtig schot

Het is alweer enige tijd geleden dat een lid van de redactie werd geattendeerd op een opmerkelijk fenomeen dat je kunt zien vanuit de Moeregrebstraat. Met excuses aan de tipgever, maar eerlijk gezegd weet ik niet (meer) wie dat was. Hij vertelde me tijdens een excursie naar de Somme dat er in een achtergevel van een huis aan de Rijkebuurtstraat een kogel zat, die vanaf de straat zichtbaar is. Dat zijn we natuurlijk gaan bekijken. En ja hoor, in de achtergevel van het pand Rijkebuurtstraat 20 is direct onder de dakgoot inderdaad een kogel te zien die half in de gevel was gedrongen. Op bijgaande foto’s is de situatie weergegeven.

Een detailopname laat de kogel nog eens duidelijk zien.
Een detailopname laat de kogel nog eens duidelijk zien.

Het eerste wat je je afvraagt is of er ooit aandacht aan dit vreemde fenomeen is besteed. In onze eigen Waterschans bleek hierover niets te vinden. Ook de rubriek Van Bergse bodem van BNdeStem hielp ons niet verder. Navraag bij de eigenaar van het pand (fam van de Bergh) is nog niet gedaan. Wat intrigeert is dat deze kogel juist in dit deel van de stad in een gevel zit; hij zou dus moeten zijn afgevuurd vanaf de noordzijde van de stad.

  • Het kan geen Franse kogel zijn; de aanval in 1747 vond immers plaats aan de zuidwestelijke zijde, waarbij de Hoogstraat (en nog veel meer) verloren ging.
  • De Spaanse belegering in 1588 door Farnese (Parma) lijkt weinig waarschijnlijk, omdat toen de ruiterij van Paulus en Marcelis Bakx de Spanjaarden voldoende ver van de stad vandaan hielden om een beschieting mogelijk te maken.
  • Het beleg van 1622 behoort tot de mogelijkheden, omdat Spinola toen wel aan de noordzijde van de stad zijn kampement had opgeslagen. Wel van belang is te weten, of de reikwijdte van de kanonnen toen al voldoende groot was om deze plek van buiten de stad te kunnen bereiken. Er zijn onder de lezers vast mensen die hier meer over weten te vertellen.
  • Een andere mogelijkheid is dat deze kogel is afgevuurd op 8 maart 1814, toen de Engelsen het Franse leger van Napoleon de stad uit trachtten te jagen. Toen is er rondom Gadelière en de noordmolen (nu Molenbergstraat), waarin de Fransen zich verschanst hadden, zwaar gevochten. Dan zou deze kogel bij de bovenvermelde excursie er precies tweehonderd jaar zitten.

Kortom, raadsels genoeg. De vraag aan de lezers is dan ook: wie kan ons meer over dit wel heel merkwaardige fenomeen in het Bergse vertellen? Uw reactie kunt u in de ruimte hieronder plaatsen.

Vergelijkbare berichten

  • Een oude luchtfoto

    Sedert enige tijd heeft ook het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIHM) in een beeldbank allerlei fotomateriaal via internet toegankelijk gemaakt voor belangstellenden. Ofschoon de afbeeldingen veelal uit militaire overwegingen gemaakt en gearchiveerd zijn, blijken ze ook vanuit een plaatselijk historische invalshoek zeker interessant. (NIMH)
    Zoals onderstaande luchtfoto van het centrum van Bergen op Zoom. Wanneer deze foto moet worden gedateerd is niet helemaal duidelijk.
    De redactie stelt daarom vragen bij deze luchtfoto van het centrum van Bergen op Zoom, zoals datum van opname, namen van straatjes en gebouwen. Maar nodigt vooral uit om te genieten van het uitzicht.

  • Henri Mastboom lezingen

    De bekende Mastboomlezingen hebben dit seizoen als thema ‘Grenzen’. Daarbij wordt de nadruk gelegd op de grens dwars door Brabant, of wel de Nederlands – Belgische grens. Helaas is de cyclus als u dit leest al van start gegaan.

  • Hofzaallezing 2024-2

    Hoe vergelijk je stormvloeden uit de tijd dat er geen objectieve meetmethoden bestonden? Historisch geograaf AMJ de Kraker legt uit hoe hij een systeem ontwikkelde.

  • Ontdekking in het Markiezenhof

    Hoe nuttig een restauratie op zich al is, dit wordt bijna overtroffen door de vondst van een eeuwenoud boek.

  • Twaalfde geschiedenisquiz

    De jaarlijkse geschiedenisquiz (de twaalfde editie alweer) bracht met nieuwe vragen, ook een verrassing doordat twee nieuw aantredende teams de eerste twee plaatsen wegkaapten. Zoals gebruikelijk wonnen alle deelnemers omdat ze van de vragen ook weer van alles opstaken.

  • BRIE excursie “Verbroedering met sigaren sinds 1904”

    Op woensdag 24 september 2014 organiseert de Stichting Brabants Industrieel Erfgoed een excursie naar de Agio sigarenfabriek in Westerlo en de Abdij van Tongerlo in België. De in 2002 in Westerlo gebouwde sigarenfabriek vindt zijn oorsprong in de in 1904 door Jacques Wintermans gestarte sigarenfabriekje in Duizel. De abdij van Tongerlo werd gesticht in 1130.

2 reacties

  1. Zou de kogel in de achtergevel een ‘eigen’ kogel kunnen zijn?
    Vanuit de stad afgeschoten naar aanvallers buiten de stad, maar te laag of verkeerd gericht en daarom aan de verkeerde kant in dit huis blijven steken?

    1. Niets is uitgesloten, maar omdat de reikwijdte van kanonnen vrij gering was, stonden deze zo ver mogelijk naar voren op de wallen. Het lijkt dan onwaarschijnlijk dat er een schot vanaf de blokstallen richting Kijk in de Pot gestuurd zou zijn. Dat is de reden dat ik denk aan de gevechten in de nacht van 8 maart 1814; toen is er rondom Steenbergsepoort en Gadellière en Noordmolen (nu Molenberg) hevig gevochten. Zie daarvoor het artikel van Ad van den Bulck in Waterschans 2014-1: Een verrassingsaanval op Bergen op Zoom, en de bijgaande kaart

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *