Gehuchten terug op de kaart

Het bord wordt met vereende krachten onthuld: Wethouder van de Velden, bewoner Van Loon, werkgroepleden Ria Weyts (achter bord) en Eric Goossen

Op maandagochtend 19 december 2016 is door wethouder Patrick van der Velden het eerste gehuchtenbord onthuld. De onthulling vond plaats aan de Halsterseweg tegenover het huis de Kleine Magdalene, tegenwoordig wellicht vaker aangeduid als ‘Delta Accu’. Deze (oorspronkelijk) boerderij is het enige nog resterende pand van het vroegere gehucht Noordgeest. De rest is verdwenen tijdens de diverse belegeringen door Spanje en Frankrijk, maar ook door het verleggen van het tracé van de Halsterseweg.
Het bord Noordgeest is de eerste van een grotere serie; het komende jaar mogen we er volgens de wethouder nog een stuk of vijf verwachten. En daarna nog meer: Tom van Eekelen van de werkgroep Gehuchtenplan verklapte dat er zelfs vijftien gehuchten binnen de gemeentegrenzen zijn gemarkeerd waar verder onderzoek naar wordt gedaan
Doel is om alle verdwenen gehuchten binnen de gemeente Bergen op Zoom weer een plaats te geven. Daarvoor wordt zo dicht mogelijk bij de kern van een gehucht, maar wel op een voor passanten zichtbare plek, een naambord geplaatst. Dit bord vertelt in het kort iets over de historie van het gehucht en toont zo mogelijk een historische afbeelding en een kaart waarop het te zien is. Een tevens aangebrachte QR-code biedt de mogelijkheid om verdere informatie via internet op te vragen.

Tom van Eekelen vertelt dat er wel vijftien gehuchten binnen de gemeentegrenzen zijn aan te wijzen. Dat belooft wat!

De per gehucht vastgelegde informatie is ook op te vragen via de website www.monumentenboz.nl / alle gehuchten. Daarvoor klikt u op de gemarkeerde gehuchten. (zie onderaan dit artikel)
De informatieborden worden vanuit toeristisch oogpunt straks gekoppeld aan fietsroutes, maar tevens maken ze de herkomst van de oorsprong van toponiemen duidelijk aan volgende generaties. Het huidige bord maakt duidelijk waar de huidige wijk Noordgeest zijn naam aan te danken heeft.
De werkgroep Gehuchtenplan is een initiatief van de gemeente Bergen op Zoom en omvat naast betrokken ambtenaren ook vrijwilligers uit erfgoedorganisaties. Aanleiding was een vraag van Erik Verbogt in de Raad om als onderdeel van de Cultuurvisie verdwenen gehuchten (en andere toponiemen) weer zichtbaar in de openbare ruimte aan te duiden.
Noordgeest

Op deze foto is Klein Magdaleen nog als boerderij in gebruik. Deze foto vormt voor Van Loon de leidraad bij zijn restauratie.

De eigenaar van de boerderij Kleine Magdalene was bij deze onthulling aanwezig, en vertelde dat hij doende is om de buitenzijde van het gebouw zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat te herstellen.  De voor de huidige generaties bekende witte gevel met de raamluiken met roodwitte ‘zandlopers’ is thans geheel van verf ontdaan, en de luiken zijn groen gemaakt met een wit middenveld. Het voegwerk moet nog plaatsvinden. De dakvensters zijn eveneens gesneuveld. Leidraad bij het een en ander is nevenstaande, slechts ruwweg te dateren foto. De tramlijn is reeds aanwezig (1888) , en een (hier niet afgebeelde) bekendmaking uit 1907/8 duidt op een nieuwe huurder vanaf 1910. Zijn dit de nieuwe of de eerdere huurders? Maar waar is dan het mannelijke deel? Of is deze foto na 1914 gemaakt door een Belgische vluchteling? Vragen die wellicht niet meer kunnen worden beantwoord.

De gewelfde kelder onder Klein Magdaleen verraadt de eeuwenoude oorsprong van het gebouw. In oktober 1944 schuilden velen uit de buurt hier voor het oorlogsgeweld.

Van Loon wist nog meer interessante info op te lepelen; zo vertelde hij dat de naam ‘Cleijne Magdalene’ een afgeleide zou zijn van het huis De Magdalene in de Lievevrouwestraat (nr 42). Bierbrouwer (Fransciscus Jansen de Weert? zie ook Waterschans 1997-3 en 2005-3) zou beide panden in eigendom gehad hebben. De onder het pand aanwezige gewelfde kelder toont de hoe leeftijd van het oorspronkelijke gebouw aan, en is in 1944 nog als schuilkelder voor de hele buurt gebruikt. Er is aan dit ene nog van Noordgeest resterende gebouw dus nog veel de moeite waard om nader te onderzoeken. Wie neemt de handschoen op?

Eigenaar Van Loon is doende om de gevels in hun oude glorie terug te brengen. De zijgevel is echter niet meer origineel. Een in de buurt gevallen V-1 maakte destijds herbouw noodzakelijk. Daarvoor is ipv gele ijsselsteentjes gebruik gemaakt van rode baksteen. Ook de voorgevel vertoont sporen van deze explosie.

Een opname (na 1952) toont de boerderij met van oorlogsschade herstelde, wit geverfde gevels en de rood-witte zandlopers op de raamluiken. De lichtreclame op het dak geeft nog het merk Acifit aan. In 1958 werd dat vervangen door Delta accu’s.

Het bord ‘Welkom op Noordgeest’ is op 19 december 2016 als eerste in een reeks gehuchtenborden onthuld door wethouder Patrick van der Velden. Deze borden worden tzt gekoppeld aan (een) toeristische fietsroute(s)  Klik er op voor een vergroting.

De website monumentenboz heeft nog meer voor u in petto. Zet de knop ‘alle gehuchten’ aan om deze kaart tevoorschijn te halen