Bergs Zilver

Een project van Klaas Hielkema

Dobbelbeker, Bergen op Zoom, 1631

Tijdens de afgelopen ALV heeft Klaas Hielkema zijn plan voor een boek over Bergs zilver toegelicht. Het is weinig gekend maar in de stad zijn eeuwen lang zilversmeden actief geweest. Sterker nog Bergen op Zoom had zelfs tot 1807 een keurkamer. Alle zilveren voorwerpen worden en werden, voor zij op de markt gebracht werden, van overheidswege gekeurd op het gehalte aan zilver. Die keuring was destijds opgedragen aan de gilden. Het gilde wees ieder jaar, roulerend, een van de leden aan als keurmeester, als het ware de accountant, de controleur van de gilde leden voor de periode van 1 jaar. Dat keuren vond plaats in de keurkamer.

Het resultaat van dit keuren is terug te vinden op de voorwerpen: de zilver keuren. Meestal zijn dat er 3:

• Het teken van de zilversmid: het meesterteken, als garantie van de smid zelf; als waarborg dat het zilver gehalte in orde was.
• Het stadskeur, als bewijs dat het voorwerp gekeurd is, vaak is dat het stadswapen en
• Het teken van de keurmeester van dat specifieke jaar. Aangezien er elk jaar een andere keurmeester kwam, moest er ook elk jaar een ander teken komen. Dat werd een letter uit het alfabet. Doordat het alfabet gevolgd werd, kunnen we uit alfabet reeksen het jaar van productie bepalen. Zo is de naam jaarletter ontstaan.

zilvermerken

We weten, dankzij Ria Weyts, dat rond 1680 een zilversmid, genaamd Jacobus van Alphen,  in de Lievevrouwestraat gewoond en gewerkt heeft. Helemaal vooraan in de straat.
En Marco Vermunt heeft in de beerput bij dat huis smeltkroesjes gevonden, zelfs soms met restantjes goud er nog in! Van Jacobus van Alphen dus! Fascinerend. Maar wat was zijn meesterteken?
Dat vereist dus onderzoek. Dat vraagt om doorzoeken van archieven.

“Wat willen we: We willen dit aspect van kunstnijverheid van onze stad en streek, dit onderdeel van de geschiedenis van de stad, aan de vergetelheid ontrukken. Simpeler kan ik het niet formuleren. We zijn trots op de stad, op z’n geschiedenis, op z’n verleden. We zijn trots op z’n industriële verleden: Bergen op Stoom, we zijn trots op z’n kunstnijverheid verleden: het Bergs aardewerk. Bergs zilver: het schreeuwt om aandacht. Wie ik er ook over aanspreek is dat met me eens. Het is eigenlijk krankzinnig, zegt iedereen, dat het al niet lang geleden is opgepikt.”

Voor dit project zoekt hij vrijwilligers, met name om mee te helpen met het archiefonderzoek.

Als u zich bij dit project wilt aansluiten of meer informatie wenst kunt u een mail sturen naar BoZilver@geschiedkundigekringboz.nl