Ongewenst erfgoed

Opschrift Bezirksverwaltung op het Klein Arsenaal is anno 2017 nog zichtbaar

Vandaag (5 september 2017) besteedt de BNdeStem onder de titel ‘Fout erfgoed, wat doe je er mee‘ aandacht aan een inmiddels 75 jarige muurschildering op de ‘achterzijde’ (Molenbergstraat, onderaan de Rijtuigweg) van het Klein Arsenaal. Het gaat om een opschrift dat de Duitse bezetter aanbracht. Het klein Arsenaal werd gebruikt door het districtsbestuur (Bezirksverwaltung, Lager 4). Na zoveel jaren blijkt uit het krantenbericht dat nabestaanden van verzetsmensen er moeite mee hebben dat deze aanduiding nog steeds aanwezig is.

Toch zijn er nog veel meer sporen in de stad aanwezig uit de Duitse tijd. Wat dacht u van de Vijverberg? Deel van een tankgracht die de hele stad omvatte. Ook de betonblokken langs de Zoom maakten hier deel van uit. Deze liggen vanaf halverwege het (nu weer toegankelijke) Oude Zoompad tot voorbij villa Helena aan de Zuidzijde Zoom. De re-enactmentgroep Maple Leaf spant zich met regelmaat in om ten minste een deel van deze Duitse erfenis zichtbaar te houden. En nu de Route van de Turf deze tankwering over de volle lengte passeert, is er nóg meer aandacht voor. Deze wering is in 2008 zelfs als gemeentelijk monument aangemerkt, als is ie in de monumentenlijst niet te vinden. De tankgracht waarvan de Vijverberg deel uitmaakt liep tot aan deze tankwering door, wat onder meer blijkt uit de afgebeelde Canadese veldkaart, die is samengesteld aan de hand van luchtfoto’s.

Canadese veldkaart van oktober 1944. Aan de Oostkant van de stad is de tankgracht (blauwe lijn) goed te zien

Wat maakt dit opschrift op het Klein Arsenaal dan zo gevoelig? Gaat het om het gebruik dat de Duitse bezetter van dit gebouw maakte dat zo beladen werkt? In de Waterschans is het antwoord (nog) niet gevonden. En je ontdekt dat je als ‘kind-van-na de-oorlog’ eigenlijk maar weinig weet over wat hier in de stad plaatsgreep tijdens de bezettingsjaren. Wie werpt hier meer licht op?
En wat is uw mening over het handhaven of verwijderen van deze tekst? Uw reacties stelt de redactie zeer op prijs.

Samengestelde luchtfoto waarop de tankgracht goed zichtbaar is. Bron: Dotkadata

Vergelijkbare berichten

  • Hofzaallezing 2016-III: De weervissers van Bergen op Zoom

    Een prachtige Bergse bedrijfstak die overigens door nog maar één familie wordt beoefend, en mede dank zij de Stichting Behoud Weervisserij kan voortbestaan, komt aan de orde in deze derde lezing. Het boek dat over dit onderwerp verscheen bevat vanzelfsprekend veel meer informatie dan in het tijdsbestek van deze lezing kon worden besproken.

  • Hofzaallezing 2016-IV: Twee eeuwen scheepvaart in Bergen op Zoom

    Van brede beurt en beurtvaart onder zeil naar Inland barge terminal. Gerrit Groeneweg belicht een stukje uit de bergse scheepvaart, die uit het collectieve geheugen is weggezakt. Het blijkt een boeiende nijverheid die zich overigens voornamelijk buiten Bergen op Zoom bezig houdt.

  • De oudste kaarten van West Brabant

    Jan Symonsz. Indervelde maakte in 1565 een kaart van het noordwestelijke deel van West Brabant. Deze kaart raakte verloren of vergeten, en werd door kort voor de Tweede Wereldoorlog door Frans Akkermans uit Oud Gastel teruggevonden. Sindsdien heet deze kaart de ‘Gastelse kaart’. In 1590 maakte dezelfde Indervelde een tweede kaart van hetzelfde gebied, die opmerkelijk verschilt van de eerste. Er zit bovendien een bijzonder verhaal aan vast. Beide kaarten kunt u trouwens downloaden.

  • Bourgondische hofcultuur in BoZ

    Marion Boers maakte korte metten met de zogenaamde bourgondische maaltijden die enige tijd populair waren. Het voedsel werd daar op een jolige manier aangeboden op houten planken uitgestald op volle tafels, en bestek ontbrak sowieso. Eten met je handen en zo was dus ‘bourgondisch’. ‘Integendeel’, vertelde Boers, ‘maaltijden in die tijd waren aan vele regels gebonden’. Bart van Loo bracht het boek ‘Bourgondiers’ uit, dat een duidelijk beeld schetst van de expansie die de Bourgondische hertogen realiseerden en daarmee hun hofrituelen verder verspreidden.

  • 4e editie Popmonument

    Tijdens de landelijke Open Monumentendagen op 8 en 9 september 2018 staat Bergen op Zoom in het teken van Kunsten in de Monumenten. PopMonument is een van de mooie evenementen dit weekend, deze 4e editie belooft weer een mooi feest te worden!

2 reacties

  1. Ik schrijf als hobby een artikel over de Duitse graven die na de oorlog aanwezig waren in Nederland en in Bergen op Zoom zou er een Ehrenfriedhof moeten zijn geweest. . Het zou tegenover de Ruytershove aan de Wouwseweg 29, volgens een artikel van Willem Tiemens, maar dat lijkt niet te kloppen. Ik ben op zoek naar achtergrondinformatie over die begraafplaats voor mijn artikel.

    1. Beste Onno,
      Verrassend dat je hier naar op zoek bent. Het is de tweede keer dat ik hier van hoor. Dat betekent dat er al eerder speurwerk naar gedaan is, maar dat dit kennelijk nog weinig heeft opgeleverd. Wel is bekend dat de aanleg van de Engelse en Canadese begraafplaats gebruik gemaakt is van een locatie die al door de Duitse bezetter gebruikt werd voor hun doden. Deze Duitse slachtoffers zijn later herbegraven in Nieuwegein en/of in Duitsland.
      Die eerste vraagsteller zal je verzoek met belangstelling vernemen. Dat stuur ik aan hem door. Het is aan hem om contact met je op te nemen. Hopelijk horen we hier meer van!
      Met vriendelijke groet.

Reacties zijn gesloten.