Hofzaallezing 2016-I: Op zoek naar de Romeinen

20160301 hofzaallezing 1 IMG_9430 bew a
Marco Vermunt legt de zaal uit waar de stadsarcheologen mee bezig zijn, en welke vondsten zij hebben gedaan

Een meer uitgebreid verslag vindt u HIER.

Onder deze prikkelende titel hield stadsarcheoloog drs. Marco Vermunt op 1 maart de eerste Hofzaallezing van 2016 voor een zeer geïnteresseerd publiek. Deze lezing behelsde alleen de laatste 5 jaren, maar wát een hoeveelheid nieuws leverde dit al op. Ofschoon de geschiedenis van de stad niet behoeft te worden herschreven (zoals stadshistoricus Yolande Kortlever hopend tussen wens en vrees opmerkte) wordt deze geschiedenis wel verrijkt, en die van de streek zelfs aanzienlijk verlengd. Het archeologenteam werkt overigens sedert enkele jaren ook voor andere gemeenten, met als voordeel dat er zo meer verband ontstaat tussen ontdekkingen en vondsten op de diverse plaatsen.
Uit opgravingen in Nispen (Essenseweg), op Kijk in de Pot, Koepelstraat en Kloosterstraat blijkt dat dit gebied al sinds de vroege IJzertijd bewoond werd. Zelfs bleek er al in de late IJzertijd  een pottenbakkersindustrie in deze omgeving te hebben bestaan, waarvan de producten zijn ontdekt in een gebied reikend van Noord-Frankrijk tot Holland, en Oostelijk tot Duitsland aan toe. De waterwegen als Schelde, Maas en Rijn boden de mogelijkheid om dit gebied met zwaardere ladingen te bestrijken. Een kaartje in zijn  boek ‘Opgravingen in Bergen op Zoom’ (pg 18) maakt dit zichtbaar.

Opgraving in Nispen toont de wijze waarop het terrein zorgvuldig wordt afgeschaafd. In de zijwanden van het kruis zijn paalsporen te zien. Klik voor een vergroting op de afbeelding.
Opgraving in Nispen toont de wijze waarop het terrein zorgvuldig wordt afgeschaafd. In de zijwanden van het kruis zijn paalsporen te zien. Klik voor een vergroting op de afbeelding.

De huidige bouwactiviteiten op het Nedalco-terrein bieden mede dank zij het verdwijnen van de fabrieksgebouwen de kans om (eindelijk) meer te weten te komen van de ontstaansgeschiedenis van de Bergse haven. Ondanks intensieve bouwactiviteiten door industrie, maar ook bij de aanleg van de vesting van Menno van Coehoorn en nog daar vóór aangelegde versterkingen en grachten blijkt er toch nog een stukje grond dat vanaf de 13e eeuw onaangetast is. Althans, een stuk onder de oppervlakte. Het stukje grond achter het groot Arsenaal dat eerder bekend stond als ‘op de Wele’ en later als ‘Helstede’ blijkt zeer oude sporen van bewoning te bevatten. Zo werden sporen van een huis en zelfs een stukje middeleeuws wegdek gevonden op een diepte van 2 meter, en op een diepte van 5 meter een walkant bestaande uit een turfstapeling met 13e eeuwse potscherven als fundering. (oudere Bergenaren zullen de naam ‘Helstede’ nog herkennen als een scheepswerf in de jaren ’70 van de vorige eeuw, wat een revival is van de naam van een scheepswerf die in de middeleeuwen op die plek gevestigd was)

Een deels uitgegraven middeleeuws straatje dat opmerkelijk genoeg ligt in het verlengde van de huidige NZ Haven.
Een deels uitgegraven middeleeuws straatje dat opmerkelijk genoeg ligt in het verlengde van de huidige NZ Haven.

Ook werden er meer resten van de vesting teruggevonden dan door de intensieve bebouwing door de industrie voor mogelijk werd gehouden: de muur van het bastion Gadellière die altijd al langs het Smitsvest zichtbaar was, blijkt nog een heel eind door te lopen tot bijna achter het Arsenaal, en van de zgn tenaille van Dun, op de hoek van de haveningang, is ook een belangrijk stuk muur teruggevonden. Op luchtopnames van Google is thans trouwens ook de muur van de zuidelijke haveningang langs Beckaf I blootgelegd. Op Bingmaps is een wat eerdere fase te zien waarop de sloopactiviteiten nog gaande zijn.
De huidige woningbouwplannen Scheldevesting houden rekening met de aanwezigheid van deze relicten, en proberen zelfs veel ervan zichtbaar te maken. Inmiddels wordt het muurwerk van Gadellière in een leerlingproject gerestaureerd. In de Bergen op Zoomse Bode van 2 maart j.l. is hier meer over te vinden. Overigens worden in dit project ook oudere toponiemen in de straatnamen gebruikt.

Meer lezen?

Een compleet en meer gedetailleerd verslag van deze lezing zou te groot zijn voor deze website. U kunt het bestand hier downloaden en wellicht op een wat gemakkelijker manier doorlezen.

Vergelijkbare berichten

  • Weekmarkt 100 jaar

    De weekmarkt viert dit jaar zijn 100e verjaardag. Althans, de moderne versie er van. In de middeleeuwen werd ook een weekmarkt op dezelfde dag gehouden (zie bovenstaande afbeelding van Hans Bol uit 1583. De huidige weekmarkt heeft opnieuw het veld moeten ruimen, of is terug het centrum in gekomen, het is maar net hoe je het bekijkt. Foto’s vertellen een verhaal van een markt die op elke standplaats zijn eigen sfeer kende.

  • Verhalen op het Archief

    Het WBA gaat in samenwerking met meerdere partijen een verhalenbank voor West brabant opzetten

  • Antwerpen 1914

    Op 16 april hield Thomas G Maes na de Algemene Leden Vergadering (ALV) van de geschiedkundige Kring een lezing over Het Beleg Van Antwerpen in oktober 1914, dat uiteindelijk leidden tot de vlucht van meer dan een miljoen Belgen naar Nederland.

  • Hofzaallezing 2017-III: Muziekschool 150 jaar

    De derde hofzaallezing was van voor tot achter een demonstratie van het plezier dat met maken van muziek gepaard gaat. Behalve een enthousiaste inleider in de persoon van Cees Meijer genoten de aanwezigen van de prestaties van enkele leerlingen van de muziekschool.

  • Hofzaallezingen 2014-III: Korneel Slootmans: archivaris of cultuurgoeroe

    Irene van Kemenade hield een inleiding over de oude stadsarchivaris Korneel Slootmans, die veel heeft betekend voor het onderzoek en de geschiedschrijving van Bergen op Zoom. Zijn magnum opus is het driedelige werk “De Paas- en Koudemarkten te Bergen op Zoom 1365 – 1565” over de jaarmarkten.

  • Pompejus definitief ‘gelanceerd’

    Op 11 november 2016 werden in een bijeenkomst van alle betrokken partijen de officiële handtekeningen gezet om de bouw van de toren Pompejus te beginnen. De samenwerking werd openbaar gemaakt door de onthulling van het projectbord dat vanaf de A4 goed is te zien, en langs de Schansbaan staat.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *