Een bijzondere stadsexcursie voor een bijzondere groep

Zaterdag 21 maart was het weer zo ver; de deelnemers aan het eerste cursusjaar van de School voor Geschiedenis sloten het jaar af met een wel heel bijzondere stadsexcursie.  Met enige spijt, want de voorgaande periode met negen hoogst interessante avonden kwam daarmee voor dit schooljaar ten einde.

De waterloop symboliseert de reis van de amfoortjes vanuit het Romeinse heiligdom naar het offerven waar ze in werden gegooid

 In dit jaar hebben de deelnemers  kennis gemaakt met de ontwikkelingsgeschiedenis van Bergen op Zoom vanaf de prehistorie tot vandaag de dag, de veranderingen in de plattegrond van stad die door de bevolkingsgroei, maar ook door politieke ontwikkelingen in Europa ontstonden. Ze hebben gehoord over de heren van Bergen op Zoom en het ontstaan van het Markiezaat. Hoe de stad van Europese handelsstad veranderde in een vestingstad die als de sleutel tot Zeeland en Holland gold, en daarmee van cruciaal belang was voor de Nederlanden. Maar natuurlijk ook hoe de inwoners leefden, welke middelen van bestaan ze hadden, welke religies ze aanhingen, hoe in vroeger tijd recht werd gesproken, en hoe een middeleeuwse woning er uit zag.
Veel van deze informatie is verkregen uit opgravingen, vondsten die daarbij werden gedaan, en niet te vergeten archiefonderzoek. Als cursist krijg je dat allemaal als op een dienblaadje aangeboden. Veel gemakkelijker kun je het niet krijgen om kennis te nemen van de geschiedenis van je eigen woonomgeving.

Jan Weyts vertelt over ‘Oliphant en Draeke’ en ontstaan van Sint Annastraat

Omdat de stad in zijn huidige vorm ook veel van zijn geschiedenis vertelt voor wie er oog voor heeft, maakte de excursie deel uit van het lesprogramma. In deze excursie werden bijzondere plekken bezocht, zoals de kazematten in het Ravelijn (of eigenlijk ravelijn ‘Op ten Zoom’), middeleeuwse keldergewelven van de brouwerij van de markies in de Blauwehandstraat, bijzondere gebouwen en straten. Kortom, niks bijzonders eigenlijk in de stad die zo rijk is aan sporen uit het verleden, die vaak gewoon in gebruik zijn, maar als daarbij museumschatten worden gekoesterd. Ze ontdekten bijvoorbeeld hoe de vondst van Romeinse amfoortjes op het huidige Thaliaplein de geschiedenis van de stad met eeuwen vervroegde, dat op die plek nog een stukje middeleeuwse straat (Kerkhofstraat) ligt dat verdween bij de (ook verdwenen) uitbreiding van de Gertrudiskerk.

Even rust in de kelders van de brouwerij aan de Blauwehandstraat

In de Fortuinstraat zagen ze hoe de vroegere ruimte tussen twee huizen, de ozieloop (wazda?), vandaag de dag vaak nog te zien is en soms een bron van wrijving tussen de buren werd, op de Grote Markt hoe het stadhuis uit drie eerdere gebouwen werd samengevoegd en het Sint Annastraatje ontstond. Nog veel meer werd getoond, waarmee toch maar een fractie van wat de huidige stad te bieden heeft, vanwege de tijd onder de aandacht kon worden gebracht.Op elke plek stonden terzake kundigen klaar om de deelnemers te informeren, zoals de restauratiearchitecten Jan en Laurijs Weyts, stadsarcheoloog Marco Vermunt, rasverteller en stadsgids pur sang Ies Telkamp,

Het blijft bijzonder om het Ravelijn via deze brug te verlaten

Jan Jongenelen die het Ravelijn met zijn kazematten aan de cursisten toonde. Merk op dat deze dus als eerste bezoekers de bouwkundige aanpassingen in de achterwal (de keel) vanuit de binnenzijde van deze versterking hebben gezien.

Bij de afsluiting werden de deelnemers nog vergast op een miniconcert door Hans Smout, waarbij hij bijzonder eigenschappen van het orgel in de Ontmoetingskerk demonstreerde en afsloot met een ‘Merck toch hoe Sterck’ uit alle registers.

‘Dominee’ Jan Voorsluis spreekt zijn gemeente toe, en vertelt over het (gerestaureerde) gebouw

Terecht, want ‘merck toch hoe sterk’ de School voor Geschiedenis zich in haar nog maar korte bestaan tot een onmisbaar onderdeel in de geschiedeniseducatie van de stad heeft ontwikkeld. Dit jaar werd na afloop van de excursie het deelnamecertificaat aan maar liefst 45 eerstejaars cursisten uitgereikt. En al bieden ‘resultaten uit het verleden geen garantie voor de toekomst’, toch staat nu al vast dat praktisch iedereen van deze cursisten, bijzondere omstandigheden daar gelaten, het volgende schooljaar weer op de vervolgavonden te zien zal zijn.

Hans Smout geeft uitleg over het orgel, en bespeelt het ook. Hij toont hoe de ster middenboven gaat draaien bij hele hoge tonen

Geïnteresseerd?

 De School voor Geschiedenis kent vele blijvers, maar geen zittenblijvers. Er is dus weer volop ruimte in het eerste cursusjaar. Als u in de (aanstekelijke) voetsporen wilt treden van deze groeiende groep van in de stadsgeschiedenis geïnteresseerden, meldt u dan aan via deze website of de adressen in het tijdschrift van de Geschiedkundige Kring: De Waterschans. U krijgt dan vanzelf nader bericht.

Nog even napraten. De jongste deelnemer heeft nog heel veel tijd om de geschiedenis van de stad te doorvorsen

De School maakt school: Vier leden van één familie behalen tegelijkertijd hun getuigschrift. Twee andere familieleden ontbreken hier: één zit in het tweede cursusjaar en uw verslaggever heeft inmiddels het vijfde cursusjaar gedaan.