Nogmaals: "De Zuid" - Geschiedkundigekring

Enkele maanden terug verscheen op deze website een artikel ‘Kunst of Kitsch?‘, waarin een gietijzeren tableautje onder de aandacht werd gebracht. Het stelt een man voor die gietwerk verricht. Op de achterzijde staat vermeld : De Zuid, 1927 – 1977’.

De veronderstelling dat het gemaakt was ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van het bedrijf leek weliswaar juist, maar bleek in schril contrast met de werkelijkheid. In het vijftigste jaar van zijn bestaan sloot de gieterij NV Zuid-Nederlandsche IJzer- en Metaalgieterij en Machinefabriek de deuren. Niet vanwege een faillissement, maar het bedrijf ging in 1976 samen met de andere Asselbergs bedrijven en NV de Holland op in de nieuwe NV Asselbergs Holland. De vestiging aan de Parallelweg wordt gesloten. Hoe het de andere onderdelen van het het nieuwe bedrijf vergaan is leest u in het boek Bergen op Stoom, pag 39 en 52 e.v.
De laatste bedrijfsleider van ‘De Zuid’, Jan Hendrickx, liet weten dat alle werknemers die de sluiting meemaakten dit gietijzeren tableautje als herinnering cadeau kregen. Bij het legen van de laatste gietpan zijn nog zes exemplaren gegoten met een afwijkende tekst op de achterzijde. De datum waarop de werkzaamheden aan de Parallelweg ofwel ‘de Leguyt’ definitief werden beëindigd is op deze laatste zes stuks voorgoed vastgelegd.
Jan Hendrickx vertelde dat voor het tafereel aan de voorzijde van de tableautjes een presse-papier uit de dertiger jaren model had gestaan. Het vormt een geslaagde herinnering aan een bij praktisch alle Bergenaren nog bekend bedrijf.

Aan een der gevels van het woningcomplex dat op de plaats van de gieterij werd gebouwd was een historische plaquette geplaatst ter herinnering aan het industriële verleden. Deze geeft weliswaar een eender tafereel weer als het tableautje, maar dan gespiegeld. Deze plaquette is ontworpen door personeelslid/kunstenaar Arnold Geutjes ter gelegenheid van de opening van de (derde) Asselbergs gieterij in Roosendaal in 1954, en werd gegoten in de gieterij aan de Lindebaan. Deze (in Roosendaal behorende) plaquette ging als eigendom over naar het nieuw gevormde bedrijf NV Asselbergs Holland. Bij de sluiting van dat bedrijf in 1981 kocht de hierboven genoemde Jan Hendrickx dit kunstwerk uit de faillissementsboedel, en schonk het aan de Bergse gemeenschap. Zo verscheen het aan de Leguyt. Het werd januari 2002 onthuld door Jan Hendrickx zelf in bijzijn van (toen) burgemeester Peter van de Velden en oud-directeur Cees Boerhout en andere belangstellenden.
Jammer genoeg hebben onverlaten gemeend dat zij meer recht hadden op dit kunstwerk dan (andere) Bergenaren, want het werd na enige tijd gestolen. Blijkens een foto op de website van het West Brabants archief hing het in 2000 (dat kan dus niet…) in ieder geval nog op zijn plaats.
Wat thans rest zijn slechts enkele foto’s waar het werk op is weergegeven. Hopelijk komt het ooit nog eens tevoorschijn, voor de metaalhandel levert zo’n gietijzeren paneel weinig tot niks op. De waarde van het kunstwerk zelf is natuurlijk veel groter.